ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಸಾಧ್ಯವೇ?

‘‘ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ದೊರಕಬೇಕಾದರೆ, ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಸಹ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ’’ - ಈ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದವರು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಡಿ.ವೈ. ಚಂದ್ರಚೂಡ್. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೊಸದಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್ ರೀಡರ್‌ಶಿಪ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದರು. ದೇಶದ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಿಜೆಐ ಅವರ ಭಾಷಣವು ಸರಕಾರದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಹೊಸ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ದೀನದಲಿತ ವರ್ಗಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಬೇಕು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ, ಇಡೀ ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಶೋಷಿತ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಅನ್ಯಾಯ

ಶೋಷಿತರ ಕೂಗುಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಲು, ಅವರ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ನೋಡಲು, ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸಲು ನಿಮಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ, ನೀವು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದೀರಿ ಎಂದು ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಹೇಳಿದ ಮಾತು ಅಕ್ಷರಶಃ ಸತ್ಯ.

 ದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ. 85ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರುವ ಎಸ್‌ಸಿ, ಎಸ್‌ಟಿ, ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಶೋಷಿತ ವರ್ಗಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು ದೇಶದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವರದರಾಜನ್ ಅವರನ್ನು 1980ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ದಲಿತ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಕೆ.ಜಿ. ಬಾಲಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು 2007ರಿಂದ 2010ರವರೆಗೆ ಮೊದಲ ದಲಿತ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ. 20 ರಷ್ಟಿರುವ ದಮನಿತ ವರ್ಗಗಳ ಏಳು ಜನರು ಮಾತ್ರ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. 1980ರವರೆಗೆ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಸಿ ಸಮುದಾಯಗಳಿಂದ ಒಬ್ಬನೇ ಒಬ್ಬ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರೂ ಇರಲಿಲ್ಲ.

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಾಲದ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆ

ಭಾರತ ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಲೋಪ ದೋಷವೆಂದರೆ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ನೇಮಕವನ್ನು ಕೊಲಿಜಿಯಂನಿಂದ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು.

ಯುಪಿಎಸ್‌ಸಿ ನಡೆಸುವ ಎರಡು ಹಂತದ ಲಿಖಿತ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೌಖಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಧಿಕ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ಪ್ರತಿಭಾನ್ವಿತ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಭಾರತದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಹುದ್ದೆಗಳಾದ ಐಎಎಸ್ ಅಥವಾ ಐಪಿಎಸ್‌ಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಸರಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಗಳಿಗೆ ಇದೇ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಭಾರತೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಪರೀಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನೇಮಕದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.

ದೋಷಪೂರಿತ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ಐದು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಇಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಕೊಲಿಜಿಯಂ ಏನು ಹೇಳುತ್ತದೆಯೋ ಅದು ಕಾನೂನು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈಗಲಾದರೂ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಬೇಕು.

 ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವಾಗಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನೇಮಕಾತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡಾಗ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಮೂಲಕ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಅವರು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪುಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಏಕಪಕ್ಷೀಯವಾಗಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.

ಜನರನ್ನು ತಲುಪಲು ಬಯಸಿದರೆ..

ನಮ್ಮ ಸಂವಿಧಾನದ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ನಿಂತಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಅದರ ಸಾಕಾರರೂಪವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಜನರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ನ್ಯಾಯಾಂಗಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಬೇಕು. ಪ್ರಸಕ್ತ ತಮಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗದೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದು ಕೇವಲ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಜನರ ನೋವುಗಳನ್ನು ಆಳುವವರು ಮಾತ್ರ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಜನರು ವಿಶ್ವಾಸ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ಆಲೋಚನೆಯಿಂದ ಜನತೆ ಹೊರಬರಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಲಪಡಿಸಲು ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ, ಆಡಳಿತಗಾರರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ ಎಂಬ ಸಿಜೆಐ ಅವರ ಭಾಷಣವು ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಬದಲಾವಣೆಗೆ ನಾಂದಿ?

ಸಿಜೆಐ ಚಂದ್ರಚೂಡ್ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಬಗ್ಗೆ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡುತ್ತವೆಯೇ? ದೀನದಲಿತರ ಕೂಗುಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಲು, ಅವರ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸಲು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಸಮರ್ಥರಾದಾಗ, ಅವರು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಸಿಜೆಐ ಚಂದ್ರಚೂಡ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ದೇಶದ ಜನರಿಗೆ ಉತ್ತರದಾಯಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಮಾಹಿತಿ ಹಕ್ಕಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ತರುವ ಮೂಲಕ ಆರ್‌ಟಿಐ ಪೋರ್ಟಲ್ ಅನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಆದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಹೊಸ ಸಿಜೆಐ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ದೇಶದ ದೀನದಲಿತ ವರ್ಗಗಳು ಆಶಿಸುತ್ತವೆ.

ಇವರ ಪಾರಮ್ಯವೇ ಹೆಚ್ಚು

ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ರಚನೆಯಾದಾಗಿನಿಂದ 247 ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಸರಾಸರಿಯಾಗಿ, ಇದರಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು 30 ರಿಂದ 40 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಕಾನೂನು ಸಚಿವ ಕಿರಣ್ ರಿಜಿಜು ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರಾಜ್ಯಸಭಾ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ದೇಶದ 25 ರಾಜ್ಯಗಳ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಕ್ತ 1,108 ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿದ್ದು, ಈ ಪೈಕಿ 529 ಎಸ್‌ಸಿ, ಎಸ್‌ಟಿ ಮತ್ತು ಒಬಿಸಿ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗಗಳ ಸ್ಥಾನವು ಎಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಊಹಿಸಬಹುದು. ದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಕೇವಲ ಶೇ.3ರಷ್ಟಿರುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಮುದಾಯವು ಈಗಲೂ ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶೇ.56ರಷ್ಟು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಉಚ್ಚನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಶೇ.40ರಷ್ಟಿರುವುದು ನೋಡಿದರೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಇದೆ ಎಂದು ಹೇಗೆ ಭಾವಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ?