ಬಿಹಾರದ ಫಲಿತಾಂಶ ರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲಿದೆಯೇ?

ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳಾದ ಎನ್‌ಡಿಎ ಮತ್ತು ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಬಣದ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಲಿದೆ. ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಒಕ್ಕೂಟ ಗೆದ್ದರೆ, ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಒಂದು ದಾರಿ ಕಾಣಲಿದೆ. ಉತ್ತರದ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಇಬಿಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಬೆಂಬಲ ಗಳಿಸಿದೆ. ಇದು ಕಳೆದ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶ. ಹೀಗಿರುವಾಗ, ಆ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಒಕ್ಕೂಟ ಬಿಜೆಪಿಗೆ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಭಾಗ - 2

ಬಿಹಾರ ಚಳವಳಿ, ಹಿರಿಯ ಸಮಾಜವಾದಿ ನಾಯಕ ಜಯಪ್ರಕಾಶ್ ನಾರಾಯಣ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಜೆಪಿ ಚಳವಳಿ ಎಂದೇ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಅದು ಪಾಟ್ನಾದಿಂದ ದೆಹಲಿಯವರೆಗೆ ತನ್ನ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬೀರಿತು. ಪಾಟ್ನಾದ ಗಾಂಧಿ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಜೆಪಿಯವರ ಉಗ್ರ ಭಾಷಣಗಳು ದಿಲ್ಲಿಯ ರಾಮಲೀಲಾ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಿದವು. 70ರ ದಶಕದ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜೆಪಿ ಅವರ ಬಿಹಾರ ಚಳವಳಿ ಮಹತ್ವದ ಆಂದೋಲನವಾಗಿತ್ತು. ಜೆಪಿ ಆಂದೋಲನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಾಂತಿ ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಾಂತಿಯ ರೂಪ ಪಡೆಯಿತು. ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಫೂರ್ ಸರಕಾರದ ರಾಜೀನಾಮೆಗಾಗಿ ಶುರುವಾದ ಅದರ ಒತ್ತಾಯ ಕಡೆಗೆ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಸರಕಾರವನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸುವ ದೊಡ್ಡ ಬೇಡಿಕೆಯಾಗಿ ಬದಲಾಯಿತು. ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಮುಗಿದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆದ ನಂತರ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿಕಾರ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ ನೇತೃತ್ವದ ಸರಕಾರ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂತು.

ಜೆಪಿ ಚಳವಳಿ ಹಲವರ ಮೇಲೆ ಬೀರಿರುವ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಪ್ರಭಾವ ದೊಡ್ಡದು. ಆಗ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿದ್ದ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್, ಲಾಲು ಪ್ರಸಾದ್ ಯಾದವ್, ಸುಶೀಲ್ ಕುಮಾರ್ ಮೋದಿ ಮತ್ತು ಶರದ್ ಯಾದವ್ ಎಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮನ್ನು ತಂದಿರುವುದು ಜೆಪಿ ಚಳವಳಿ ಎಂದೇ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಚಳವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹುಶಃ ಬಾಂಧವ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದ ಲಾಲು ಯಾದವ್ ಮತ್ತು ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿ, ವಿರೋಧಿಗಳಾಗಿ ಬಿಹಾರ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯ ಎರಡರ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದೆ. ಜನತಾದಳದ್ದೇ ಬೇರುಗಳಿಂದ ಬಂದ ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಮತ್ತು ಜೆಡಿಯು ಎರಡೂ ಸರಕಾರ ರಚಿಸಲು ಮೈತ್ರಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ.

ರಾಜಕೀಯ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಬಿಹಾರಕ್ಕೆ ಹೊಸದಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯದ ಮೇಲೆಯೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ 1961ರವರೆಗೆ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಸಿಂಗ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ ಬದಿಗಿಟ್ಟರೆ, ಅವರ ನಂತರ ಬಂದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಅವಧಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. 90ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಲಾಲು ಪ್ರಸಾದ್ ಮಾತ್ರ ತಮ್ಮ ಅವಧಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ನಂತರ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ 2005ರಿಂದ ಬಿಹಾರದ ಅತ್ಯಂತ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.

1979ರ ಮಂಡಲ್ ಆಯೋಗ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಭಾರೀ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. 1960ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಲ್ಪಾವಧಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ಬಿಪಿ ಮಂಡಲ್ ಅವರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ನಡೆದವು, ಮತ್ತು ಅನೇಕರು ಆತ್ಮಾಹುತಿಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. 1990ರಲ್ಲಿ ಅಡ್ವಾಣಿ ರಥಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಕಾರಣವಾದ ಘಟನೆ ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಬಿಜೆಪಿ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಸೋಮನಾಥದಿಂದ ಯಾತ್ರೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತ್ತು ಮತ್ತದು ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳಬೇಕಿತ್ತು. ಅದು ಬಿಹಾರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಕೋಮು ಸಾಮರಸ್ಯಕ್ಕೆ ಭಂಗ ತರಬಹುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ ಅಂದಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಲಾಲು ಪ್ರಸಾದ್ ಯಾದವ್, ಅಡ್ವಾಣಿಯ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಆದೇಶಿಸಿದ್ದರು. ಆಗ ಬಿಜೆಪಿ ವಿ.ಪಿ. ಸಿಂಗ್ ಸರಕಾರವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಉತ್ತರ ಬಿಹಾರದ ಸಮಷ್ಟಿಪುರದಲ್ಲಿ ರಥಯಾತ್ರೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅಡ್ವಾಣಿಯನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅದು ಬಿಜೆಪಿ ವಿ.ಪಿ. ಸಿಂಗ್ ಅವರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಂಗ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ್ದ ಬೆಂಬಲ ವಾಪಸ್ ಪಡೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸರಕಾರ ಪತನಗೊಂಡಿತು. ಈ ಘಟನೆ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಲು ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.

1990ರ ನಂತರ ಬಿಹಾರ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಹಿಡಿತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿಯೇ ಇಲ್ಲ. ಅದಾದ ಬಳಿಕ ಒಂದೂವರೆ ದಶಕ ಲಾಲು ಅವರ ಪ್ರಭಾವ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿತು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಪ್ರಬಲವಾಗುತ್ತಿದೆ. 2005ರಿಂದಂತೂ ಬಿಜೆಪಿ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಜೊತೆ ಕೈಜೋಡಿಸಿ ಬಿಹಾರವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದೆ. ಬಿಜೆಪಿ ಹೀಗೆ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದರ ಹಿಂದೆ, ದೂರದ ಗುರಿಯಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಅದರ ನಡೆ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆಗಳು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಪಕ್ಷಗಳೊಂದಿಗಿನ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬಿಜೆಪಿ ಒಬಿಸಿಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಕೆಲ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಳಗೇ ಹಿಂದೂ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ರಚಿಸುವ ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆಯನ್ನೂ ಅದು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಇಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಒಬಿಸಿ ನಾಯಕರನ್ನು ತನ್ನ ತೆಕ್ಕೆಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಬಿಜೆಪಿ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಪಕ್ಷಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನ ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಿಜೆಪಿಗೆ ನೆರವಾಗಿದೆ. ಜನರನ್ನು ಸೆಳೆಯುವ ನೇರ ವರ್ಗಾವಣೆ ಅಂಥ ಯೋಜನೆಗಳ ಮೂಲಕವೂ ಬಿಜೆಪಿ ಹೊಸ ಮತದಾರರ ವಿಶ್ವಾಸ ಗಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲೂ ಅದು, ಗೆಲ್ಲಬಹುದಾದ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಒಬಿಸಿ, ಇಬಿಸಿ ನಾಯಕರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಲು ಹಿಂದೆ ಮುಂದೆ ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಸೀಮಿತ ಗ್ರಾಮೀಣ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ಬಿಜೆಪಿ ಈಗ ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಪಕ್ಷವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ.

ಇದರ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಆರ್‌ಜೆಡಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಬಿಹಾರದ ದೊಡ್ಡ ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. 2020ರ ವಿಧಾನಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಎನ್‌ಡಿಎ ಒಕ್ಕೂಟ 125 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದರೆ, ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿರುವ ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ 110 ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಿತ್ತು.

ಈ ಸಲದ ಹಣಾಹಣಿ ರೋಚಕವಾಗುವ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸುಳಿವುಗಳಿವೆ. ಬಿಜೆಪಿ, ಜೆಡಿಯು, ಎಲ್‌ಜೆಪಿ (ರಾಮ್ ವಿಲಾಸ್), ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಅವಾಮಿ ಮೋರ್ಚಾ (ಎಚ್‌ಎಎಂ) ಮತ್ತು ಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್‌ಪಿ ಒಳಗೊಂಡ ಎನ್‌ಡಿಎ ಹಾಗೂ ಆರ್‌ಜೆಡಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಸಿಪಿಐ (ಎಂಎಲ್), ಸಿಪಿಐ, ಸಿಪಿಎಂ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಶೀಲ್ ಇನ್ಸಾನ್ ಪಾರ್ಟಿ (ವಿಐಪಿ) ಒಳಗೊಂಡ ಇಂಡಿಯಾ ಒಕ್ಕೂಟ ಮುಖಾಮುಖಿಯಾಗಲಿವೆ. ಈ ಬಾರಿ ಎರಡೂ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳಲ್ಲಿ ಸೀಟು ಹಂಚಿಕೆ ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಳಗೆ ಅಸಮಾಧಾನ ಇದೆಯಾದರೂ, ಮಹಾಘಟಬಂಧನ್ ತನ್ನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್ ಹೆಸರನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಎನ್‌ಡಿಎ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲೇ ಚುನಾವಣೆ ಎದುರಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದರೂ, ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮುಖವಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಚುನಾವಣಾ ತಂತ್ರ ನಿಪುಣ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಕಿಶೋರ್ ಅವರ ಜನ ಸುರಾಜ್ ಪಕ್ಷ ಹೇಗೆ ಬಿಹಾರ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಅವರೇ ಸ್ವತಃ ಚುನಾವಣೆಯಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿದಿರುವುದರಿಂದ, ಅದು ಮೂಡಿಸಿದ್ದ ಕುತೂಹಲವೂ ತಣ್ಣಗಾಗಿದೆ. ಬಿಹಾರದ ಜಾತಿ ರಾಜಕೀಯದ ಮಧ್ಯೆ ನೆಲೆ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ಈಗಾಗಲೇ ಗ್ರಹಿಸಿದಂತಿದೆ. ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಅನ್ನೇನೂ ಅದು ಮಾಡಲಾರದು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಇನ್ನು ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆ ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗುವುದು ಕೂಡ ಅದಕ್ಕಿರುವ ಹಲವು ಆಯಾಮಗಳಿಂದ. ಬಿಹಾರ 40 ಸಂಸದರನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ನಂತರದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರ ರಚಿಸಲು ಅಥವಾ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವ ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಈ ಸಂಖ್ಯೆ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯುವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗಗಳು, ವಲಸೆ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದಂತಹ ವಿಷಯಗಳು ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಜಾತಿ ಬಿಹಾರ ರಾಜಕೀಯದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶ. ಯಾದವರು, ಕುರ್ಮಿಗಳು, ಕೊಯೇರಿಗಳು, ದಲಿತರು, ಮುಸ್ಲಿಮರು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಜಾತಿಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಮತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷ ಈ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆರ್‌ಜೆಡಿ, ಜೆಡಿಯು, ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಈ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಆಗಾಗ ಮೈತ್ರಿಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆ ಪಾಟ್ನಾವನ್ನು ಯಾರು ಆಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ, ದಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ವಿಶಾಲ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ವಾಸ್ತವದೊಂದಿಗೆ, ಬಿಹಾರ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಲದ ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆ ನಾಯಕತ್ವದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪರೀಕ್ಷೆಯಾಗಿದ್ದು, ಹೊಸ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಳೆಯ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಸವಾಲೊಡ್ಡಿದಂತಿದೆ. ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಇಂದು ಬಿಹಾರ ಅನೇಕ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಬಲ್ಲ ನಾಯಕತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಕಾಯುತ್ತಿದೆ.

ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ದಿಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಯ ಬಳಿಕ ಇದು ಎರಡನೇ ದೊಡ್ಡ ರಾಜಕೀಯ ಮುಖಾಮುಖಿಯಾಗಿದೆ. ದಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಗೆದ್ದಿತು. ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಹರ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿತು. 2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಕುಸಿದಿದ್ದ ಬಿಜೆಪಿಗೆ ಈ ಗೆಲುವುಗಳು ಹೊಸ ಆಸರೆಯಾದವು. ಈಗ ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆಯಿದ್ದು, ಇದರ ನಂತರ ಅಸ್ಸಾಂ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಕೇರಳ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆಯಲಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಬಿಹಾರದ ಫಲಿತಾಂಶ ಬಹಳ ಮಹತ್ವ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿಯೂ ಗೆದ್ದರೆ ಬಿಜೆಪಿಗೆ ಅದು ದೊಡ್ಡ ಬಲವಾಗಲಿದೆ. ಬಿಹಾರದ ಕದನಕಣದ ಸೋಲು ಅಥವಾ ಗೆಲುವು ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್, ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್, ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿ ಮತ್ತು ರಾಹುಲ್ ಗಾಂಧಿ ಅವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡಲಿರುವ ಅರ್ಥವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡಬೇಕು.

ಬಿಹಾರ ಚುನಾವಣೆ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳಾದ ಎನ್‌ಡಿಎ ಮತ್ತು ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಬಣದ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಲಿದೆ. ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಒಕ್ಕೂಟ ಗೆದ್ದರೆ, ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಒಂದು ದಾರಿ ಕಾಣಲಿದೆ. ಉತ್ತರದ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಇಬಿಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಬೆಂಬಲ ಗಳಿಸಿದೆ. ಇದು ಕಳೆದ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶ. ಹೀಗಿರುವಾಗ, ಆ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಒಕ್ಕೂಟ ಬಿಜೆಪಿಗೆ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.