ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಕುಸಿತದ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಕಪಿಲ್ ಸಿಬಲ್

ಹೊಸದಿಲ್ಲಿ : ʼದಿ ನ್ಯೂ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ʼನ ಇತ್ತೀಚಿನ ಒಪ್ ಎಡ್ ನಲ್ಲಿ, ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ತಜ್ಞ ಕಪಿಲ್ ಸಿಬಲ್ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

1975 ರಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಕರಾಳ ದಿನಗಳು ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ನಡುವೆ ಸಮಾನಾಂತರಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಸಿಬಲ್, ದೇಶವು "ಅಘೋಷಿತ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ" ಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸದೇ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಲೇಖನವು ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ತನ್ನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕೆಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದೆ.

1975 ರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ ಅವರು ಘೋಷಿಸಿದ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ನಾಗರಿಕರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿ 21 ಮತ್ತು 226 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರಣೆಯಿಲ್ಲದೇ, ಯಾರನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಜೈಲಿಗಟ್ಟಬಹುದಿತ್ತು.

ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಅಮಾನತು ಅಸಂವಿಧಾನಿಕ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದಾಗ ಭಾರತದ ಕಾನೂನು ಇತಿಹಾಸದ ಒಂದು ಕ್ಷಣವನ್ನು ಸಿಬಲ್ ಬರಹ ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಇದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸಿಬಲ್ ಬೇಸರ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ದಾರಿದೀಪವಾಗಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಭೂತ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಪರವಾಗಿ ನಿಂತಿರುವ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನ ಏಕಾಂಗಿ ಭಿನ್ನಮತೀಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಹೆಚ್ ಆರ್ ಖನ್ನಾ ಅವರ ನಡೆಯನ್ನು ಕಪಿಲ್ ಸಿಬಲ್ ಕೊಂಡಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಇಂದು ದೇಶವು ಅಘೋಷಿತ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಿಬಲ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. 1970 ರ ದಶಕದ ಹಕ್ಕುಗಳ ಅಮಾನತು ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸದೆ ಈಗ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು ಸಮಾನಾಂತರಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಕುಸಿತದ ಬಗ್ಗೆ ಅಪನಂಬಿಕೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಅವರು, ಸರ್ಕಾರದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪತ್ರಕರ್ತರು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ತಳಮಟ್ಟದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಟೀಕಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ 'ಸೂಕ್ಷ್ಮ' ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ 'ಜೈಲು ಅಥವಾ ಜಾಮೀನು' ಎಂಬ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸಿಬಲ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ.

“ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈಗಿನ ಸರ್ಕಾರದ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಆದೇಶಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಗುರಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಅದರ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಟೀಕಿಸುವ ಕೆಲವು 'ಸೂಕ್ಷ್ಮ' ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ 'ಜೈಲು ಅಥವಾ ಜಾಮೀನು' ಪದ್ದತಿ ರೂಢಿಯಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಈ ರೀತಿ ಟೀಕಿಸುವವರು ಪತ್ರಕರ್ತರು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರು ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದವರು ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದವರ ಕಾರಣವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವವರು, ”ಎಂದು ಕಪಿಲ್ ಸಿಬಲ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಸಿಬಲ್ ಅವರು ಜನರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲು ಮೂಲಭೂತ ಕಾನೂನು ತತ್ವಗಳನ್ನು ಕೈಬಿಡುವ ಬಗ್ಗೆ ತೀವ್ರವಾದ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಒಬ್ಬ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪಡೆದ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಆರೋಪಿಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲು ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ಕೇವಲ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕಠಿಣ ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಸೆರೆವಾಸವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಸಿಬಲ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ಪತ್ರಕರ್ತರನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ (ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ) ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದರು.

ಕೋಮು ಆರೋಪದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು, ಸಂತ್ರಸ್ತರನ್ನು ಶೋಷಿಸಲು ರೌಡಿ ಕಾಯ್ದೆ ಬಳಕೆಯಂತಹ ಕಾನೂನು ದುರುಪಯೋಗದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಸಿಬಲ್ ಬರಹ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಿದೆ.

ನಕಲಿ ಎನ್ಕೌಂಟರ್ಗಳನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ತಮ್ಮ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಿಬಲ್ ಅಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಾನೂನಿನ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೋರುವ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಅವರು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದರು. ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಎನ್ ಜಿ ಒಗಳ ಪ್ರಕಟನೆಗಳೇನಾದರೂ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರೋಧಿ ಎಂದು ಗುರಿಯಾದರೆ ಅವುಗಳ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಕೂಡಲೇ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.

ಸಿಬಲ್ ಅವರ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಗಮನಾರ್ಹ ಭಾಗವು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿಗಳ ಆಯ್ದ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದ ಸುತ್ತ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಿದೆ. ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವಕರು ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷ ಅಥವಾ ಅದರ ಮಿತ್ರ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದರೆ ಅವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದ ಅವರು, ಈ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಮರೆತುಬಿಡಬಾರದು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಬೇಕು ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ವಿರುದ್ಧದ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ, ಸಿಬಲ್ ನ್ಯಾಯಯುತ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರು. ಅಂತಹ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕೆಲವೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇರಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು. ಪಕ್ಷಾಂತರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಳಂಬವಾಗುತ್ತಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಅವರು, ಸ್ಪೀಕರ್ ಬನಿರ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿರುವ ಪ್ರಕರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನಸಹರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು.

ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸದೇ, ಪೀಠಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುವ ಪರಿಪಾಠದ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪರೀಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಿಬಲ್ ಅವರ ಒಪ್-ಎಡ್ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿದೆ. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅಥವಾ ಹೈಕೋರ್ಟಿನ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಗೆ ವಿವೇಚನಾ ಅಧಿಕಾರವಿದ್ದರೂ, ನಿರ್ಣಾಯಕ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಮೌನದ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.

“ಕಾನೂನಿನ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿರುವ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಕಾನೂನಿನ ನಿಯಮವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನನಗೆ ಖಾತ್ರಿಯಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ನಮ್ಮ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬರಲು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನೋಡಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ. ಚಾರ್ಜ್ ಶೀಟ್ ಗಳು ಸಲ್ಲಿಕೆಯಾಗಿರುವ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ, ಅಪರಾಧದ ಸ್ವರೂಪವು ಘೋರ ಅಪರಾಧಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿಲ್ಲದಿರುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಆರೋಪಗಳು ಇನ್ನೂ ಸಾಬೀತಾಗದಿದ್ದಲ್ಲಿ, ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ಬಂಧನದಲ್ಲಿರದೆ ಜಾಮೀನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

“ಪಕ್ಷಾಂತರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ಸ್ಪೀಕರ್ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದೇವೆ. ಪಕ್ಷಾಂತರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವುಗಳನ್ನು ಮುಂದೂಡುವಂತೆ ಕೋರಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಹಲವು ಬೇರೆ ಪ್ರಕರಣಗಳಿಗೆ ಹಿನ್ನಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆರೋಪಿಗಳು ವಿಚಾರಣೆಯಿಲ್ಲದೆ, ಪರಿಹಾರವಿಲ್ಲದೆ ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಕೊಳೆಯುತ್ತಾರೆ, ”ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.

ಈಗ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳೇ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿವೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಕುಸಿದ ವಿರುದ್ಧ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಭದ್ರಕೋಟೆಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲಬೇಕು. ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಗಣನೆಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತವಾಗಿ ನ್ಯಾಯವು ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಕಪಿಲ್ ಸಿಬಲ್ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದ್ದಾರೆ.