ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ತನ್ನ ಧರ್ಮದ ಬಗ್ಗೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ಅಭಿಮಾನವೇಕೆ?
ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ಕಾರಣಗಳು
ನಿಜವಾಗಿ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣು ತನ್ನ ಧರ್ಮದಿಂದಾಗಿ ನರಳಿದ್ದು ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ. ತನ್ನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ತನಗಿರುವ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವತಃ ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಅಜ್ಞಾನದಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ? ಏನಿಲ್ಲ? ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿಯುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಯಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಯಾರ್ಯಾರಿಗೋ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಆಕೆ ನರಳಿರುವುದು ಹೆಚ್ಚು. ಆಕೆ ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಕುರಿತಾದ ಅಸಡ್ಡೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ತೋರಿದ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಬಹಳಷ್ಟನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ಸಮಾಜವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಕೆ ಸ್ವತಃ ಸಕ್ರಿಯಳಾದರೆ ಇಂದು ಕೂಡ ಅವಳಿಗೆ ಧಾರಾಳ ಅಧಿಕಾರಗಳಿರುವ, ಎಲ್ಲ ವಿಧದಲ್ಲೂ ಆಕೆಯ ಪರವಾಗಿರುವ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಧರ್ಮಗಳು ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಪುರುಷ ಪಕ್ಷಪಾತಿ ನಿಲುವು ತಾಳಿರುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಆಕ್ಷೇಪ ಕೇಳಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದ ಬಗೆಗೂ ಅಂತಹ ಆರೋಪ ಇದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಆರೋಪ, ಆಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಯಾರೆಷ್ಟು ಬಾರಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿದರೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಅದನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಂತೆ ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮವು ಸ್ತ್ರೀ-ಪುರುಷರನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ನಡೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಹಲವು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಸ್ತ್ರೀ ಪಕ್ಷಪಾತಿ ನಿಲುವನ್ನೂ ತಾಳುತ್ತದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಅವರು ಹಲವು ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾ:
ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಯಾವತ್ತೂ ಗಂಡು ಮಗುವಿನ ಜನನವನ್ನು ವೈಭವೀಕರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಕುರ್ಆನ್ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾದಿ ಮುಹಮ್ಮದ್ (ಸ)ರ ನಡೆನುಡಿಗಳ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿರುವ ಹದೀಸ್ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೂ ಗಂಡು ಮಗುವಿನ ಜನ್ಮವನ್ನು ವೈಭವೀಕರಿಸುವ ಒಂದೇ ಒಂದು ಮಾತು ಕಂಡು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಗಂಡು ಮಗುವಿನ ಜನನಕ್ಕಾಗಿ ಹೋಮ, ಯಾಗ, ಯಜ್ಞ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಸಂ್ರದಾಯ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ.
ವಿಶೇಷವೇನೆಂದರೆ, ಕುರ್ಆನ್ ಮತ್ತು ಹದೀಸ್ಗಳಲ್ಲಿ ಸಂತಾನ ಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಹಲವು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳನ್ನು ಕಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ದೇವರೊಡನೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ನಮಗೆ ಗಂಡು ಸಂತಾನವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸು ಎಂದು ಬೇಡುವ ಒಂದೇ ಒಂದು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯನ್ನು ಅಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕಲಿಸಿಕೊಟ್ಟಿರುವುದು ಕಂಡು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರವಾದಿಗಳು ಮತ್ತಿತರರು, ನಮಗೆ ಸಜ್ಜನ ಸಂತಾನವನ್ನು ನೀಡು, ನಮಗೆ ಉತ್ತಾರಾಧಿಕಾರಿಯನ್ನು ಕರುಣಿಸು, ನಮಗೆ ಸದ್ಭಕ್ತ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೀಡು ಎಂದೆಲ್ಲ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಕುರ್ಆನ್ ನಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಮಾದರಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗಂಡುಮಗುವಿನ ಜನನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಕುರ್ಆನ್ನಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಕೆಲವರು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ತಮಗೆ ಗಂಡು ಮಗು ಜನಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಒಂದು ಮಂತ್ರ ಅಥವಾ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಹೇಳಿಕೊಡಿ ಎಂದು ಮನವಿ ಮಾಡುವುದುಂಟು. ಅದಕ್ಕೆ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ಕುರ್ಆನ್ನ ಇಂತಿಂತಹ ಅಧ್ಯಾಯದ ಇಂತಿಂತಹ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ನಿತ್ಯ ಇಂತಿಷ್ಟು ಬಾರಿ ಓದಬೇಕು ಮತ್ತು ಇಂತಿಂತಹ ‘ಝಿಕ್ರ್’ಅನ್ನು ಉಚ್ಚರಿಸುತ್ತಿರಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ನಿಜವಾಗಿ ಆ ಅರಬಿ ಭಾಷೆಯ ವಚನಗಳಲ್ಲೂ ದೇವರ ಬಳಿ, ಸುಖ ಸಂಸಾರದ, ಪ್ರಶಾಂತ ಕುಟುಂಬ ಜೀವನದ ಮತ್ತು ಸಜ್ಜನ ಪತ್ನಿ, ಮಕ್ಕಳ ಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಮನವಿಗಳಿರುತ್ತವೆಯೇ ಹೊರತು ‘ಪುತ್ರಸಂತಾನ’ದ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಕೂಡಾ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.
ಇದಕ್ಕೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲನೆ ಪೋಷಣೆಗೆ ವಿಶೇಷ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದಾಗ ದುಃಖಿಸುವವರನ್ನು ಕುರ್ಆನ್ನಲ್ಲಿ ಖಂಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವಿನ ಜನನವನ್ನು ಕಳಂಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ತಮ್ಮ ಹೆಣ್ಣು ಸಂತತಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಕೈಯಿಂದಲೇ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದ ಅಮಾನುಷ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯವರಿಗೆ ಕುರ್ಆನ್ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುಗ್ರ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಯುಗದಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಉಪಕರಣಗಳ ಮೂಲಕ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿರುವ ಮಗುವಿನ ಲಿಂಗ ಗುರುತಿಸಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವನ್ನು ಭ್ರೂಣಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲೇ ಕೊಲ್ಲುವುದು, ಬೇರಾವುದೇ ಮಾನವಹತ್ಯೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಲ್ಲದ ಮಹಾಪಾಪ ಕೃತ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಮ್ಮ ಯುಗದ ಎಲ್ಲ ಪಂಥಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಒಕ್ಕೊರಲಿನಿಂದ ಸಾರಿದ್ದಾರೆ.
ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಬಗೆಗಾಗಲಿ ಪುರುಷರ ಬಗೆಗಾಗಲಿ ಅವರು ಜನ್ಮತ ಪಾಪಿಗಳೆಂಬ ನಂಬಿಕೆಗೆ ಮನ್ನಣೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ಪೂರ್ವ ಜನ್ಮದ ಪಾಪ ಭಾರ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಗೂ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಎಳ್ಳಷ್ಟೂ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಕಾರ ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಮಾನವರಿಗೂ ಇರುವುದು ಕೇವಲ ಎರಡೇ ಜನ್ಮಗಳು. ಒಂದು ಇಹಲೋಕದ ಸೀಮಿತಾವಧಿಯ ಪರೀಕ್ಷಾರ್ಥ ಜನ್ಮ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಪರಲೋಕದಲ್ಲಿರುವ, ಪ್ರತಿಫಲಗಳ ಶಾಶ್ವತ ಜನ್ಮ.
ಪ್ರಥಮ ಮಾನವನಿಂದ ಸಂಭವಿಸಿದ ತಪ್ಪನ್ನು ಕುರ್ಆನ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಹೆಣ್ಣಿನ ಪ್ರಚೋದನೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಆರೋಪಿಸುವ ಕುರುಡು ನಂಬಿಕೆಗಾಗಲಿ, ಆ ಪ್ರಥಮ ಮಾನವನ ಮುಂದಿನ ಸಂತತಿಗಳೆಲ್ಲಾ ಆ ಪಾಪದ ವಾರಸುದಾರರು ಎಂಬ ಮೌಢ್ಯಕ್ಕಾಗಲಿ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಪದವೇ ಇಲ್ಲ. ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಭಾಗ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮ, ಸಮಾಜ, ಜನಾಂಗ ಮತ್ತು ಕುಲಗೋತ್ರಗಳ ಮಾನವರೂ ನಿಷ್ಕಳಂಕರಾಗಿ, ಯಾವುದೇ ಪಾಪದ ಭಾರ ಇಲ್ಲದೆ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಪ್ರವಾದಿ ಮುಹಮ್ಮದ್ (ಸ) ಬಹಳ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸಾರಿದ್ದಾರೆ. ಹೆಣ್ಣಾಗಿರಲಿ, ಗಂಡಾಗಿರಲಿ, ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ತಲುಪಿದ ಬಳಿಕ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ ನಡೆಸುವ, ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ತಪ್ಪುಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪಾಪಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣಿನ ಆತ್ಮಗೌರವಕ್ಕೆ ಇರುವ ಮಾನ್ಯತೆ ಇಸ್ಲಾಮ್ ವಿರೋಧಿ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿಗಳು ಕೂಡಾ ಶ್ಲಾಘಿಸಬೇಕಾದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿದೆ. ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಕಾರ, ಒಬ್ಬ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣು ತಾನು ಹುಟ್ಟಿದ ದಿನದಿಂದ ತನ್ನ ಮರಣದ ತನಕ, ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಕೂಡ ತನ್ನ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನಾದ ಅಲ್ಲಾಹನ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಯಾರ ಮುಂದೆಯೂ ತಲೆಬಾಗಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಯಾರದೇ ಪಾದಕ್ಕೆ ಬೀಳಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಯಾರದೇ ಕಾಲು ಮುಟ್ಟಿ ನಮಸ್ಕರಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ನಿಜವಾಗಿ ಈ ಎಲ್ಲ ಅನಾಚಾರಗಳನ್ನು ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟು ನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಾಯಿ, ತಂದೆ, ಗಂಡ, ಅತ್ತೆ, ಮಾವ, ಗುರುಗಳು, ಹಿರಿಯರು ಇವರಿಗೆಲ್ಲ ಸೂಕ್ತ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಬೇಕು. ಆದರೆ ಒಬ್ಬ ಹೆಣ್ಣು ಈ ಪೈಕಿ ಯಾರ ಮುಂದೆಯೂ ಶಿರಬಾಗಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಆಕೆಯಿಂದ ಯಾರೂ ಅದನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲೂ ಬಾರದು. ನಿಜವಾಗಿ, ಸ್ತ್ರೀ ಇರಲಿ, ಪುರುಷನಿರಲಿ, ಅಲ್ಲಾಹನ ಹೊರತು ಅನ್ಯರೆದುರು ಶಿರಬಾಗುವುದನ್ನು ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪತಿಯೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ದೇವರು, ಗಂಡನನ್ನು ದೇವರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು, ಗಂಡನ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಉಪವಾಸ ಆಚರಿಸುತ್ತಿರಬೇಕು, ಅವನ ಕಾಲಿಗೆರಗಿ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕು - ಇವೇ ಮುಂತಾದ, ಮಹಿಳೆಯ ಸ್ವಾಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ಘಾತಕವಾದ ಯಾವುದೇ ಆದೇಶವನ್ನು ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮವು ಮಹಿಳೆಗೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಪತ್ನಿಯಾದವಳು ಗಂಡನ ಪಾದ ತೊಳೆಯಬೇಕು ಎನ್ನುವಂತಹ ಕೊಳಕು ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಒಬ್ಬ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣು ಊಹಿಸಲಿಕ್ಕೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪತಿ-ಪತ್ನಿಯರ ಪೈಕಿ ಪತ್ನಿ ಮಾತ್ರ ತನಗೆ ವಿವಾಹವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಪುರಾವೆಯಾಗಿ ಮಂಗಳಸೂತ್ರ, ಸಿಂಧೂರ, ಬಳೆ, ಕಾಲುಂಗುರ ಮುಂತಾದ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಧರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಪತಿ ಸತ್ತರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಕಿತ್ತೆಸೆಯಬೇಕು ಎಂಬ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಮಹಿಳೆಗೆ ಇಲ್ಲ. ಗಂಡ ಸತ್ತರೆ ಪತ್ನಿಯು ಅವನ ಚಿತೆಗೆ ಹಾರಬೇಕು ಎಂಬ ಅಮಾನುಷ ಪದ್ಧತಿ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಯಾವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರಲಿಲ್ಲ. ವಿಧವೆಯರು ತಲೆ ಬೋಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಧರಿಸಬಾರದು, ಶೃಂಗಾರ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು, ಅಂದ ಚಂದದ ಉಡುಗೆ ಧರಿಸಬಾರದು ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ಬಂಧ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ತನ್ನ ಪತಿ ಸತ್ತರೆ, ತನ್ನ ಇಚ್ಛಾನುಸಾರ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಮಹಿಳೆಗೆ ಇದೆ. ಆಕೆಯಿಂದ ಯಾರೂ ಆ ಹಕ್ಕನ್ನು ಕಿತ್ತುಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ. ಆಕೆಯ ಪ್ರಸ್ತುತ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಮಹತ್ವ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ವಿಧವೆಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗುವುದು ಒಂದು ಪುಣ್ಯಕಾರ್ಯ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಕೂಡಾ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ.
ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಒಪ್ಪಂದವೇ ಹೊರತು ಜನ್ಮಜನ್ಮಾಂತರದ ಬಂಧನವೇನಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ವಿವಾಹದ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣನ್ನು ದಾಸ್ಯಕ್ಕೆ ತಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ. ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಗಂಡಿನ ಸಮ್ಮತಿಯಂತೆ ಹೆಣ್ಣಿನ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಮ್ಮತಿ ಕೂಡ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅವಳ ಸಮ್ಮತಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಿವಾಹ ಸಿಂಧುವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪತಿ - ಪತ್ನಿಯರಿಗೆ ತಮ್ಮ ವೈವಾಹಿಕ ನಂಟನ್ನು ಸೌಹಾರ್ದಯುತವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮನವರಿಕೆಯಾದರೆ ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸಿ ಅಥವಾ ಬಂಧುಗಳ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಪತಿಯು ಕುಡುಕನಾಗಿದ್ದರೂ ವ್ಯಭಿಚಾರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ನಪುಂಸಕನಾಗಿದ್ದರೂ ಜೀವನಾದ್ಯಂತ ಅವನ ಜೊತೆಗೇ ಬಾಳಬೇಕೆಂಬ ಯಾವುದೇ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಪತ್ನಿಗಿಲ್ಲ. ‘ಖುಲಾ’ ನಿಯಮದ ಮೂಲಕ ಅಂತಹ ಪತಿಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಪಡೆಯುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಧಿಕಾರ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಇದೆ. ವಿಚ್ಛೇದನದ ವಿಧಾನ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ವಿಚ್ಛೇದನದ ಹಕ್ಕು ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಇದೆ. ಸೂಕ್ತ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ವಿಚ್ಛೇದನ ನೀಡಿದವರಾಗಲಿ ಪಡೆದವರಾಗಲಿ ಪಾಪ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂ ಬಳಲಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವೂ ಇಲ್ಲ.
ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಮಹಿಳೆಗೆ ‘ಮಹ್ರ್’ ಎಂಬೊಂದು ವಿಶೇಷ ಅಧಿಕಾರ ಇದೆ. ಇದು ವರದಕ್ಷಿಣೆ ಎಂಬ ಅನಾಗರಿಕ ಪದ್ಧತಿಗೆ ತೀರಾ ವಿರುದ್ಧವಾದ ನಿಯಮ. ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹುಡುಗನೊಬ್ಬ ವಿವಾಹವಾಗಬೇಕಿದ್ದರೆ ಅವನು, ತನ್ನ ವಧುವಾಗುವವಳು ಕೇಳುವಷ್ಟು ‘ಮಹ್ರ್’ ಅನ್ನು ಆಕೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕು. ಈ ‘ಮಹ್ರ್’ ನಿಯಮದ ಮೂಲ ಸ್ವರೂಪ ನೋಡಿದರೆ, ಅದು ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳೆಯ ಪಾಲಿಗೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಭದ್ರತೆಯಾಗಿದೆ. ಯಾವೆಲ್ಲ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಗೆ ತನ್ನ ಈ ಹಕ್ಕಿನ ನಿಜ ಸ್ವರೂಪದ ಅರಿವು ಇದೆಯೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಆಕೆ ಗಣನೀಯವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಬಲೀಕರಣದ ಅನುಭವ ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ. ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ‘ಮಹ್ರ್’ ನ ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಇತಿ ಮಿತಿಯನ್ನು ಹೇರಲಾಗಿಲ್ಲ. ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ಅವಳ ಪೋಷಕರು ‘ಮಹ್ರ್’ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಮೊತ್ತವನ್ನು ಅಥವಾ ಎಷ್ಟು ಸೊತ್ತನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಕೇಳಬಹುದು. ತಕ್ಷಣ ಪಾವತಿಸಲು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲದ ಹುಡುಗನಿಂದ, ವಿವಾಹದ ವೇಳೆ ಅದರ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಭಾಗವನ್ನು ಪಡೆದು, ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಸಾಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ವಿವಾಹದ ಬಳಿಕ ಪಾವತಿಸುವಂತೆ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ‘ಮಹ್ರ್’ನ ಮೌಲ್ಯ ಎಷ್ಟಿದ್ದರೂ ಅದು ಪತ್ನಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೇರಿರುತ್ತದೆ. ಪತಿಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಎಳ್ಳಷ್ಟೂ ಪಾಲು ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲ. ಪತಿಯು, ವಿವಾಹದ ವೇಳೆ ಎಷ್ಟು ‘ಮಹ್ರ್’ ಪಾವತಿಸಿದ್ದರೂ ಆತನು ಆಕೆಗೆ ವಿಚ್ಛೇದನ ನೀಡುವ ವೇಳೆ ಅದರಿಂದ ಚಿಕ್ಕಾಸನ್ನೂ ಮರಳಿ ಪಡೆಯುವಂತಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ‘ಮಹ್ರ್’ ಸಾಲರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿಗೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದರೆ ವಿಚ್ಛೇದನದ ವೇಳೆ ಪತಿಯು ಅದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಕೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕು.
ಈ ನಿಯಮವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅನುಷ್ಠಾನಿಸಲಾಗಿರುವ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಾಹಾಕಾಂಕ್ಷಿ ಹುಡುಗರು ವಿವಾಹವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ತುಂಬಾ ಪ್ರಯಾಸ ಪಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ವರದಕ್ಷಿಣೆ ಎಂಬ ಸ್ತ್ರೀ ವಿರೋಧಿ ಪದ್ಧತಿ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಹುಡುಗಿಯರು ಮತ್ತವರ ಕಡೆಯವರು, ಕಡಿಮೆ ವರದಕ್ಷಿಣೆಗೆ ಒಪ್ಪುವ ಹುಡುಗನಿಗಾಗಿ ಹುಡುಕಾಟ ನಡೆಸುವಂತೆ, ‘ಮಹ್ರ್’ ನಿಯಮ ಜೀವಂತವಿರುವ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಹುಡುಗರು ಮತ್ತು ಹುಡುಗರ ಕಡೆಯವರು, ಕಡಿಮೆ ‘ಮಹ್ರ್’ಗೆ ಸಮ್ಮತಿಸುವ ಹೆಣ್ಣಿಗಾಗಿ ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಅಲೆದಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಬಾಹುಳ್ಯವಿರುವ ಎಷ್ಟೋ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ‘ಮಹ್ರ್’ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತಕ್ಕಾಗಿ ಆಗ್ರಹಿಸುವುದರಿಂದ ಪುರುಷರು ತುಂಬಾ ಪಾಡು ಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ದುಬಾರಿ ವರದಕ್ಷಿಣೆ ಪಾವತಿಸಲಾಗದ ಕಾರಣ, ಹೆಣ್ಣು ತನಗಿಂತ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ ಅರ್ಹತೆಯ ಹುಡುಗನನ್ನು ವರನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿತಳಾಗುವಂತೆ, ‘ಮಹ್ರ್’ ನಿಯಮ ಜೀವಂತವಿರುವ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೋ ಹುಡುಗರು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ, ತಮಗಿಂತ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ ಅರ್ಹತೆಯ ಹುಡುಗಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹೆಣ್ಣಿನ ಕಡೆಯವರು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮನೆ, ದುಬಾರಿ ಕಾರು, ಭಾರೀ ಮೊತ್ತದ ನಗದು, ಆಭರಣ, ಆಸ್ತಿಪಾಸ್ತಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಬೇಡಿಕೆಗಳ ಭಾರೀ ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನೇ ಗಂಡಿನ ಕಡೆಯವರ ಮುಂದಿಡುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ವಿಪರೀತ ಮಟ್ಟದ ವರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಬೇಡಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಹುಡುಗಿಯರ ವಿವಾಹವು ವಿಳಂಬವಾದಂತೆ ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾದಂತಹ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಬಾಹುಳ್ಯದ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ‘ಮಹ್ರ್’ ಸಂಬಂಧಿ ವೈಪರೀತ್ಯವು ಹುಡುಗರ ವಿವಾಹ ವಿಳಂಬವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ಧರ್ಮದ ನಿಯಮಾನುಸಾರ ನಿಮಗೆ ಎಷ್ಟು ಬೇಕಾದರೂ ‘ಮಹ್ರ್’ ಕೇಳುವ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ. ಆದರೆ ಒಟ್ಟು ಸಮಾಜದ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ದಯವಿಟ್ಟು ನಿಮ್ಮ ಹಕ್ಕನ್ನು ತುಸು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾಗಿ ಬಳಸಿರಿ. ಬಡ ಹುಡುಗರ ಮೇಲೆ ಕನಿಕರ ತೋರಿ, ಕಡಿಮೆ ‘ಮಹ್ರ್’ ಪಡೆದು ವಿವಾಹವಾಗಲು ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡಿರಿ ಎಂದು ಹುಡುಗಿಯರು ಮತ್ತವರ ಮನೆಯವರಿಗೆ ಮನವಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣಿನ ಕಡೆಯವರು ಗಂಡಿನ ಕಡೆಯವರನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಸಲು ತೋರುವಂತಹ ವಿಪರೀತ ವಿನಯವನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಗಂಡಿನ ಕಡೆಯವರು ಹೆಣ್ಣಿನ ಮನೆಯವರ ಮುಂದೆ ತೋರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ!
ಹೀಗೆಂದಾಗ ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದ ಅನೇಕರು ಇದು ನಿಜವೇ? ಎಂದು ಅಚ್ಚರಿ ಪಡುವುದುಂಟು. ವರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಅನಿಷ್ಟಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಸದಾ ಹೆಣ್ಣಿನ ಕಡೆಯವರು ಗಂಡಿನ ಕಡೆಯವರ ಮನ ಒಲಿಸಲು ಪರದಾಡುವ ಹೊಲಸು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಒಗ್ಗಿ ಹೋಗಿರುವ ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದವರಿಗೆ ಈ ಬಗೆಯ ದೃಶ್ಯವೊಂದನ್ನು ಊಹಿಸಲಿಕ್ಕೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರ ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಚ್ಚರಿ ಮತ್ತು ಸಂಶಯ ತುಂಬಾ ಸಹಜ. ಈ ಕುರಿತು ಗಂಭೀರ ಸಂದೇಹ ಉಳ್ಳವರು, ಯಾವುದಾದರೂ ಗಲ್ಫ್ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸಮಯ ಕಳೆದವರೊಡನೆ ವಿಚಾರಿಸಿ ತಮ್ಮ ಸಂಶಯವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ದುರಂತವೇನೆಂದರೆ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆಸುಪಾಸಿನವರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಇಲ್ಲಿನ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ‘ಮಹ್ರ್’ ಹಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ತೀರಾ ಜುಜುಬಿ ‘ಮಹ್ರ್’ ಅನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಕೊಡುಗೆ, ಉಡುಗೊರೆ ಇತ್ಯಾದಿ ವಿವಿಧ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಹೇರಲಾದ ತುಂಬಾ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ವರದಕ್ಷಿಣೆ ಪಾವತಿಸುವ ಹೀನಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಮೌನವಾಗಿ ನರಳಬೇಕಾದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ತಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಭಾಗವಾಗಿ ಎಷ್ಟೋ ಕಡೆ, ಹೆಣ್ಣಿನ ಕಡೆಯವರು, ವಿವಾಹವಾಗುವ ಹುಡುಗ ತಮಗೇನೋ ಮಹದುಪಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಿರುವನೋ ಎಂಬಂತೆ ಭಟ್ಟಂಗಿತನಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿತರಾದದ್ದೂ ಇದೆ. ಸದ್ಯದ ಸ್ಕಾರ್ಫ್ ಪರ್ವ ಮುಗಿದೊಡನೆ ಭಾರತೀಯ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ‘ಮಹ್ರ್’ ಹಕ್ಕನ್ನು ಅದರ ನಿಜರೂಪದಲ್ಲಿ ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಹೋರಾಟ ಆರಂಭಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಆ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿಜಯಿಗಳಾದರೆ ಅದು ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ವರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಘೋರ ಶಾಪದಿಂದ ನರಳುತ್ತಿರುವ ಇತರ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೂ ತಮ್ಮ ವಿಮೋಚಾ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಒದಗಿಸೀತು.
ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗಿರುವ ಕೆಲವು ಹಕ್ಕು ಅಧಿಕಾರಗಳಂತೂ ನಂಬಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದಷ್ಟು ಅದ್ಭುತವಾಗಿವೆ.
ಉದಾ: ಧರ್ಮದ ನಿಯಮದಂತೆ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ದೀರ್ಘ ಸರಮಾಲೆಯೇ ಇದೆ. ಆದರೆ ಆರ್ಥಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳ ರಂಗದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಆಕೆಗೆ ಒಂದೇ ಒಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಆಕೆಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ, ಉದ್ಯೋಗ, ಕೃಷಿ, ವ್ಯವಸಾಯ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಸಂಪತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ. ಆದರೆ ಆಕೆ ಎಷ್ಟು ಸಂಪಾದಿಸಿದರೂ ಅದರಿಂದ ಚಿಕ್ಕಾಸನ್ನು ಕೂಡಾ ತನ್ನ ಗಂಡನಿಗಾಗಿ, ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಸ್ವತಃ ತನಗಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಬೇಕಾದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಅವಳ ಮೇಲಿಲ್ಲ. ಕಾನೂನು ಪ್ರಕಾರ ಅವಳ ಗಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರಿಗೂ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕಾರ ಇಲ್ಲ. ಸ್ವತಃ ಅವಳ ಪಾಲನೆ, ಪೋಷಣೆ, ಅವಳ ಆಹಾರ, ಉಡುಗೆ, ನಿವಾಸ ಇವೆಲ್ಲಾ ಅವಳ ಪತಿಯ ಹೊಣೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಪತಿ ಇಲ್ಲವೆಂದಾದರೆ ಅದೆಲ್ಲಾ ಆಕೆಯ ತಂದೆ, ಪುತ್ರರು ಮುಂತಾದ ಇತರ ಪುರುಷ ಬಂಧುಗಳ ಹೊಣೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಇವೆಲ್ಲಾ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಧಮವುರ್ ಸ್ತ್ರೀ ಪಕ್ಷಪಾತಿ ಎಂಬುದಕ್ಕಿರುವ ನೂರಾರು ಪುರಾವೆಗಳ ಪೈಕಿ ಕೇವಲ ಕೆಲವು ಮಾತ್ರ. ನಿಜವಾಗಿ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಹೆಣ್ಣು ತನ್ನ ಧರ್ಮದಿಂದಾಗಿ ನರಳಿದ್ದು ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ. ತನ್ನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ತನಗಿರುವ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವತಃ ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಅಜ್ಞಾನದಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ? ಏನಿಲ್ಲ? ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿಯುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಯಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಯಾರ್ಯಾರಿಗೋ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಆಕೆ ನರಳಿರುವುದು ಹೆಚ್ಚು. ಆಕೆ ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಕುರಿತಾದ ಅಸಡ್ಡೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ತೋರಿದ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಬಹಳಷ್ಟನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ಸಮಾಜವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಕೆ ಸ್ವತಃ ಸಕ್ರಿಯಳಾದರೆ ಇಂದು ಕೂಡ ಅವಳಿಗೆ ಧಾರಾಳ ಅಧಿಕಾರಗಳಿರುವ, ಎಲ್ಲ ವಿಧದಲ್ಲೂ ಆಕೆಯ ಪರವಾಗಿರುವ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಇನ್ನು ಆಕೆ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಕಾಯಕವನ್ನು ಇತರರಿಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟರೆ, ಅವರು ತಮಗೆ ಅನುಕೂಲವಾದ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಹ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆ ತನ್ನ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಹಂಬಲಿಸುತ್ತಲೇ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.