ನಿರುದ್ಯೋಗ, ಬಡತನ, ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾರತ

ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಕ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಒಂದು ಅಪರೂಪದ ಅವಕಾಶ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸಕ್ತ, ಭಾರತವು ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಅದು 35 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಸುಮಾರು ಶೇ. 65 ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ 2050ರ ವೇಳೆಗೆ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಸುಮಾರು ಶೇ. 21 ಜನರು 60 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ನಾವು ವೇಗವಾಗಿ ವೃದ್ಧರ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ನಮ್ಮ ಬಡ ಮತ್ತು ವೃದ್ಧ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಜೀವನಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಈಗ ನಮ್ಮ ಬಳಿ ಸೀಮಿತ ಸಮಯ ಮಾತ್ರ ಇದೆ.

ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಅವರು ಒಮ್ಮೆ ‘‘ಭಾರತವು ಹಳೆಯ ದೇಶ, ಆದರೆ ಯುವ ರಾಷ್ಟ್ರ. ನಮಗೆ ತಾಳ್ಮೆ ಇಲ್ಲ, ನನಗೂ ತಾಳ್ಮೆ ಇಲ್ಲ. ನಾನು ಬಲವಾದ, ಸ್ವಾವಲಂಬಿ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರಪಂಚದ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಕನಸು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ’’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇಂದಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಯುವಕರು ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಈಡೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ

2024ರ ಜಾಗತಿಕ ಹಸಿವು ಸೂಚ್ಯಂಕದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ 127 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪೈಕಿ ಭಾರತವು 105ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ 23.4 ಕೋಟಿ ಮಂದಿಯಷ್ಟು ಜನರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡತನವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಉತ್ಪಾದಕ ಉದ್ಯೋಗವೇ ಪ್ರಮುಖ ಪರಿಹಾರ, ಆದರೆ ನಿರುದ್ಯೋಗದ ನಿರಂತರ ಹೆಚ್ಚಳವು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡುತ್ತಿದೆ. ಯುವಕರ ಅಸಮಾಧಾನ ಯಾವ ದೇಶಕ್ಕೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂಕೇತವಲ್ಲ.

ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅರ್ಹತೆ ಇದ್ದರೂ ಎದುರಾಗುವ ಉದ್ಯೋಗಗಳ ಕೊರತೆ, ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಸ್ವತಂತ್ರ ಉದ್ಯಮಿಗಳ ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವೇದಿಕೆಗಳು (Gig Economy Platforms / Marketplaces) ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬದಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾಗಿವೆ. ಅಂತರ್‌ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆ (ಐಎಲ್‌ಒ) ಮತ್ತು ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಹ್ಯೂಮನ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ (ಐಎಚ್‌ಡಿ) ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿದ ‘ಭಾರತ ಉದ್ಯೋಗ ವರದಿ 2024’ ಪ್ರಕಾರ, ಅಸಂಘಟಿತ ವಲಯದಿಂದ ಸಂಘಟಿತ ವಲಯಕ್ಕೆ ಬದಲಾವಣೆಯು ಅತ್ಯಂತ ನಿಧಾನಗತಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ಈ ವರದಿ ಕೆಲವು ಗಂಭೀರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ. 2012ರಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತ ಉದ್ಯೋಗದ ಸರಾಸರಿ ಮಾಸಿಕ ಆದಾಯ ರೂ. 12,100 ಇರುತ್ತಿದ್ದರೆ, 2019ರಲ್ಲಿ ಅದು ರೂ. 11,155ಕ್ಕೆ ಮತ್ತು 2022ರಲ್ಲಿ ರೂ. 10,925ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ. ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಮಾಸಿಕ ಆದಾಯ 2019ರಲ್ಲಿ ರೂ. 7,017 ಇದ್ದುದು 2022ರಲ್ಲಿ ರೂ. 6,843ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ. ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮಾಸಿಕ ಆದಾಯವು 2012ರಲ್ಲಿ ರೂ. 3,701ರಿಂದ 2019ರಲ್ಲಿ ರೂ. 4,364ಕ್ಕೆ 2022ರಲ್ಲಿ ರೂ. 4,712ಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

ವರದಿಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಸವಾಲಿನವುಗಳಾಗಿವೆ. ಉತ್ಪಾದಕ ಕಾರ್ಯಪಡೆಯ ಬೆನ್ನೆಲುಬಾಗಿರುವ 15-29 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಯುವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಉದ್ಯೋಗ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕುಸಿಯುತ್ತಿದೆ. ತೀವ್ರ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಅವರ ಅರ್ಹತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರದ ಉದ್ಯೋಗವಿಲ್ಲದ ಕಠಿಣ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದವರು 2012ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇ. 31.69, 2019ರಲ್ಲಿ ಶೇ. 34.39 ಮತ್ತು 2022ರಲ್ಲಿ ಶೇ. 33.77. ಕರ್ನಾಟಕದಂತಹ ಪ್ರಗತಿಪರ ರಾಜ್ಯವು 2019ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ 8 ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿತ್ತು (ಶೇ. 32.04) ಮತ್ತು 2022ರಲ್ಲಿ 12ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ. (ಶೇ.30.66).

ಲಿಂಗ ಅಸಮಾನತೆ ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ, ಕಾರ್ಮಿಕ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ಶೇ. 29 ರಷ್ಟಿದೆ. ಕಳೆದ 2 ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಏರಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಮಹಿಳಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ತಲಾ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳವಿಲ್ಲದೆ ಜಿಡಿಪಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಬಡತನವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡದ ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ಅಸಮಾನತೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಾವು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಹತಾಶ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎನ್ನುವುದರ ಸೂಚನೆಗಳಾಗಿವೆ.

ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ 15-29 ವರ್ಷಗಳ ನಡುವಿನ ಯುವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರಗಳು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಮಗಳು ಸಮಗ್ರವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿರಬೇಕು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇದು ಬಡತನ ನಿವಾರಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು.

ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಉದ್ಯೋಗ: ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲೂ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ವೇತನದ ಉದ್ಯೋಗಗಳ ಅಂತ್ಯ: ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಗಳು, ಸುಧಾರಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಟ್ಟ, ಬೆಲೆ ಏರಿಕೆಯು ಹಿಂದಿನ ಕಡಿಮೆ ವೇತನದ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಆಧಾರಿತ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ವಾಸ್ತವವಾಗಬೇಕು.

ವಿಶ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಭಾರತೀಯ ಪ್ರತಿಭೆಗಳು: ಭಾರತದ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲವನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಮತ್ತು ಯುವಕರಿಗೆ ಜಾಗತಿಕ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಶೋಷಣೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುವ ಶಾಸನ: ಅಸಂಘಟಿತ ವಲಯವು ಶೇ. 93 ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; ಕಾರ್ಮಿಕರ ಶೋಷಣೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುವ ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಅವಕಾಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮರು ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಶಕ್ತಿ ಎಂದರೆ ಅದರ ಚುರುಕಾದ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಕ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಜೀವನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಉದ್ಯೋಗ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿ, ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಮರು-ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮೇಲೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಗಮನ ಹರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.

ಅಲ್ಲದೆ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರವು ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮುಂಬರುವ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಯಸ್ಸಾದವರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೊರೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಭಾರತವು ತನ್ನ ಜನರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಸ್ಥಿರವಾದ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ, ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ದ್ವಿಧ್ರುವಿ ರಾಜಕೀಯ ನಿರೂಪಣೆಯಿಂದಾಗಿ ನಮ್ಮ ಕನಸುಗಳು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯವು ವಿಫಲವಾಗಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಶಾಂತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರವು ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮುಂಬರುವ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಯಸ್ಸಾದವರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೊರೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಭಾರತವು ತನ್ನ ಜನರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಸ್ಥಿರವಾದ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ, ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ದ್ವಿಧ್ರುವಿ ರಾಜಕೀಯ ನಿರೂಪಣೆಯಿಂದಾಗಿ ನಮ್ಮ ಕನಸುಗಳು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯವು ವಿಫಲವಾಗಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಶಾಂತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.