ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ತಂದ ಕಾನೂನು ಭರವಸೆಯಾದೀತೇ?

ಭಾರತದ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ನಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಸಾರಿಗೆ, ಆಹಾರ ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ನಗರ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸೇವೆಗಳು ನಗರ ಗ್ರಾಹಕರು ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಜೀವನಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಿಸಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಎಂಟು ನಗರಗಳಾದ ದಿಲ್ಲಿ, ಜೈಪುರ, ಇಂದೋರ್, ಹೈದರಾಬಾದ್, ಬೆಂಗಳೂರು, ಮುಂಬೈ ಮತ್ತು ಕೋಲ್ಕತಾದಿಂದ 10,000 ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸಮೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ವರದಿಯು ಓಲಾ ಮತ್ತು ಉಬರ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಕ್ಯಾಬ್ ಚಾಲಕರು ಮತ್ತು ಸ್ವಿಗ್ಗಿ ಮತ್ತು ರೊಮಾಟೊ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ವಿತರಣಾ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಉದ್ಯೋಗದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬದಲಾಗಿವೆ. ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಗಳಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ 8 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಖ್ಯೆ 2030ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 24 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ ಬಹಳ ವೇಗವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಇಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ನ್ಯಾಯಯುತವಾದ ಕಾನೂನು ಬಹಳ ಸವಾಲನ್ನು ಕಾರ್ಮಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಇಲಾಖೆಗಳ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆದಿದೆ.

ಡಿಜಿಟಲ್ ಕಾರ್ಮಿಕ ವೇದಿಕೆ ಉದ್ಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ತೆರೆದಿವೆ. ಅಸಂಘಟಿತ ವಲಯದ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ನಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆನ್ನೆಲುಬು. ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ, ಪೂರ್ಣ ಸಮಯದ ಉದ್ಯೋಗದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಿಂದ ಹೊರಗಿರುವುದರಿಂದ, ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಾರರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೂಲಭೂತ ಉದ್ಯೋಗ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಆದಾಯದ ಅಸ್ಥಿರತೆಯ ಸವಾಲನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ವರದಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ, ಗಳಿಕೆಯು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಏರಿಳಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಇದು ಹಣಕಾಸಿನ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಾರರಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯ ವಿಮೆ, ನಿವೃತ್ತಿ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ವೇತನ ರಜೆಯಂತಹ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉದ್ಯೋಗ ಪ್ರಯೋಜನಗಳಿಲ್ಲ, ಇವು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣಿತವಾಗಿವೆ. ಕೆಲಸದ ಅಭದ್ರತೆ, ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗ ಅಥವಾ ನಿಯಮಿತ ಆದಾಯದ ಖಾತರಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಇದು ಅವರನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಾರರಿಗೆ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆಗಳಿಲ್ಲ, ನ್ಯಾಯಯುತ ಪರಿಹಾರ, ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದ ಸುರಕ್ಷತೆ ಅಥವಾ ತಾರತಮ್ಯದಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ಅವರನ್ನು ಶೋಷಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅನಿಶ್ಚಿತ ಆದಾಯ ಮತ್ತು ಕೆಲಸದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತವೆ, ಇದು ಒತ್ತಡ, ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಖಿನ್ನತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸ್ಪಂದಿಸಿದ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರ ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗಾಗಿ ಮೇ 27, 2025ರಂದು ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಅನುಮೋದನೆಯ ನಂತರ, ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಆಧಾರಿತ ಗಿಗ್ ವರ್ಕರ್ಸ್ (ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ 2025 ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿದೆ. 2023ರಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನವು ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಮೀಸಲಾದ ಕಾನೂನನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ಮೊದಲ ರಾಜ್ಯವಾಯಿತು. ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ಕಾನೂನಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಗತಿಪರ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ಎರಡನೇ ರಾಜ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕವಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರು ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಘನತೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮೈಲಿಗಲ್ಲನ್ನು ತಲುಪಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಕಾನೂನು ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಹಿವಾಟಿನ ಮೇಲೆ (ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಸವಾರಿ ಅಥವಾ ಆಹಾರ ವಿತರಣೆಯಂತಹ) ಎರಡರಿಂದ ಒಂದು ಶೇಕಡಾ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ನಂತರ ಈ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ಕಲ್ಯಾಣ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆಗಾಗಿ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಇಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಸ್ತಾವಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನಿಧಿಯನ್ನು ಕಾರ್ಮಿಕರು, ಉದ್ಯೋಗದಾತರು, ಸರಕಾರ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಡಳಿಯು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿವಿಧ ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹಣವನ್ನು ಹೇಗೆ ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಮಂಡಳಿಯು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು, ರಾಜ್ಯದ ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಾರರನ್ನು ಅವರ ಉದ್ಯೋಗದಾತರೊಂದಿಗೆ, ವಿವಿಧ ವೇದಿಕೆಯ ಪಾಲುದಾರರು ನೋಂದಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ಮಾದರಿಯು ಸರಕಾರ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೊರೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸದೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸುಲಭವಾದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ವಹಿವಾಟಿನ ಮೇಲೆ ಶೇಕಡಾ 2 ರಷ್ಟು ತೆರಿಗೆಯು ಅಷ್ಟೇನೂ ಹೊರೆಯಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೂ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರೆ, ಇದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೊರೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾದ ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗಾಗಿ ಹೊಸ ಕಾನೂನನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲು ಆರಂಭದಿಂದಲೇ ಹೆಚ್ಚು ದೃಢವಾದ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬೇಕು.

ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಕಠಿಣ ವಾಸ್ತವಗಳ ನಡುವೆ ಕಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಗಳ ಕೊರತೆ, ಸವಾಲಿನ ಕೆಲಸದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳೊಂದಿಗೆ, ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಸಮಗ್ರ ನೀತಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ತುರ್ತು ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಚಾಲಕರು ಮತ್ತು ವೇದಿಕೆಗಳ ನಡುವಿನ ಒಪ್ಪಂದ ಸರಳೀಕರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂವಹನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ, ತಾರತಮ್ಯ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಲ್ಲದ ಅಭ್ಯಾಸ, ಅಪಘಾತಗಳು ಮತ್ತು ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಅಪಾಯಗಳಂತಹ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತಾ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಂಹಿತೆ 2020ರ ಆದೇಶದಂತೆ ಕಂಪೆನಿಗಳು ವಿಮೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಸರಕಾರಗಳು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕೆಲಸದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ವಿಶೇಷ ಗಮನ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸರಕಾರವು ಪ್ರಗತಿಪರ ರಾಜ್ಯ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಸರಕಾರ, ವೇದಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಡುವೆ ತ್ರಿಪಕ್ಷೀಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಪರ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಘನತೆಯನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಗ್ರಾಹಕರ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು. ಒಟ್ಟಾಗಿ, ನಾವು ಶಾಶ್ವತ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಕಾರ್ಮಿಕನನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ಉತ್ತಮ ಭಾರತವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದು.